Marktontwikkelingen: Aandelen omlaag en inflatie omhoog

Door: Patrick Zuijderwijk

De maand september was geen goede maand voor aandelenbeleggers. Verloor de AEX in september bijna 2% van de waarde, andere toonaangevende aandelenindices presteerden niet veel beter. Kijken we wat verder terug voor de aandelenmarkt dan is september zelfs de slechtste maand sinds maart vorig jaar. Bijzonder om te vermelden is dat er sinds april 2020 nauwelijks sprake was van een correctie in de aandelenmarkt, terwijl er normaal in een periode van zo’n anderhalf jaar altijd wel sprake is van een tussentijdse (beperkte) correctie of een zogenaamde bullmarkt correctie (max -10%). Na één of twee negatieve dagen volgde er de afgelopen tijd vaak al weer een positieve dag op de aandelenmarkt zodat het verlies al heel snel weer werd goed gemaakt. Ruime liquiditeit, lage rentes en een gebrek aan alternatieven zorgen er voor dat aandelen een aantrekkelijke beleggingscategorie vormen.

Grafiek: AEX index in de periode 31-8-2021 tm 30-9-2021, bron IEX

In de eerste weken van september werd het beurssentiment vooral bepaald door de ontwikkelingen bij het Chinese vastgoedbedrijf Evergrande, de één na grootste vastgoedontwikkelaar van China. In de media wordt de situatie rond Evergrande wel eens vergeleken met de situatie van de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers in 2008. Evergrande heeft een totale schuld van zo’n 260 miljard euro en probeert uit alle macht zijn bezittingen te verkopen om zo een naderend faillissement af te kunnen wenden. Het bedrijf heeft zo’n vijfhonderd onafgewerkte bouwprojecten lopen. De angst is dat een faillissement van Evergrande een domino effect zou kunnen veroorzaken in de Chinese vastgoedsector en zelfs in de bredere economie.

De Chinese overheid lijkt op dit moment aan te sturen op een gecontroleerde ontmanteling van het bedrijf. Het moedigt Chinese staatsbedrijven aan om onderdelen van Evergrande over te nemen. Op die manier probeert zij de schade voor leveranciers en huizenkopers te beperken en te voorkomen dat het andere delen van de Chinese economie zal besmetten. De exposure van westerse financiers op Evergrande lijkt beperkt; het bedrijf is vooral door Chinese partijen gefinancierd. Met een gecontroleerd faillissement wil de Chinese overheid laten zien dat het de speculatie op de huizenmarkt aanpakt en dat de staat niet als vangnet fungeert voor bedrijven die te scherp aan de wind varen. Een gecontroleerde ontmanteling zorgt er ook voor dat de huizen in ontwikkeling worden afgebouwd en dat sociale onrust onder de bevolking kan worden voorkomen. De aanpak van de Chinese overheid lijkt op dit moment te werken.

Daarnaast werd de aandelenmarkt in september beïnvloed door signalen van een afzwakkende economische groei en een aantrekkende inflatie. In september is de inflatie in de Eurozone opgelopen naar +3,4% vergeleken met een jaar eerder. Vooral de veel hogere energieprijzen (+17% ten opzichte van een jaar eerder) hebben een forse invloed op dit cijfer, maar ook bijvoorbeeld de verstoring in de aanvoerketens. Kijken we naar de kerninflatie (zonder voedsel en energie) dan zien we een 1,9% stijging ten opzichte van een jaar geleden. De Europese centrale Bank gaat er nog steeds van uit dat de hogere inflatie tijdelijk zal zijn. Volgens de laatste prognoses van de ECB komt de inflatie over 2021 uit op 2,2% en zal de inflatie in 2022 afnemen tot 1,7%, weer onder de lange termijn doelstelling van de ECB. Veel economen gaan er echter vanuit dat de inflatie hardnekkiger zal zijn dan door de ECB wordt aangegeven. In december zal de ECB naar verwachting een beslissing gaan nemen over de afbouw van het obligatie opkoopprogramma en naar verwachting is de eerste renteverhoging nog niet aan de orde.

In de VS is de Amerikaans Centrale bank (FED) al wat verder en heeft zij aangegeven dat het obligatie opkoopprogramma in de periode van december 2021 tot en met medio 2022 zal worden afgebouwd (tapering). Deze tapering kan worden gezien als het begin van een periode van monetaire verkrapping door de FED waarbij op termijn ook renteverhogingen kunnen gaan volgen. De centrale bank zal na medio 2022 nog wel de vrijvallende obligaties in portefeuille blijven herinvesteren waardoor er nog steeds sprake is van monetaire stimulering. De markt houdt er rekening mee dat de eerste renteverhoging in de VS eind 2022 plaats zal vinden.

Zowel de FED als de ECB lijken geleerd te hebben van de vorige aankondiging van tapering aan de financiële markten. Om onrust in de markt te voorkomen wordt zo transparant mogelijk aangegeven welke acties zullen volgen. Het lijkt er dan ook op dat de eerste renteverhoging in de VS al verdisconteerd is door de financiële markten.