Marktontwikkelingen: Een lastige maand augustus

Als we kijken naar de rendementen over augustus van verschillende aandelenindices, zien we vooral dat de AEX opvalt in negatieve zin. De AEX daalde met -5,72%, waar de wereldwijde MSCI ACWI een negatief rendement liet zien van -1,26% en de Amerikaanse S&P 500 -1,77%. De grote daling van de AEX wordt voor een flink deel verklaard door een gebeurtenis op 16 augustus. Het Fintech bedrijf Adyen presenteerde haar cijfers over het eerste kwartaal van 2023 en deze vielen behoorlijk tegen. Met een hoge waardering van 80 (koers/winstverhouding) was het bedrijf ‘priced for perfection’. Deze tegenvallende cijfers resulteerden in een koersdaling van Adyen van 39% (!) in één dag, waarmee miljarden aan beurswaarde verdampten.

Een dergelijk grote beweging was niet terug te zien op de rentemarkt, aangezien de Nederlandse 10-jaars rente daalde met maar 0,02% naar 2,81%. De 10-jaars rente op Amerikaans staatspapier steeg daarentegen juist met 0,16% naar een niveau van 4,10%.

In deze nieuwsbrief gaan we verder in op inflatie, het rentebeleid van de Centrale Banken, de bedrijfswinsten over het tweede kwartaal en de situatie in China.

Inflatie daalt in Nederland

Het goede nieuws is dat de inflatie in Nederland behoorlijk aan het dalen is. De inflatie gemeten volgens de Europese definitie kwam in augustus uit op 3,4%, ten opzichte van 5,3% over juli. De belangrijkste reden voor de daling van de inflatie zijn de lagere energieprijzen, terwijl we zien dat de prijzen van bijvoorbeeld diensten en voedsel maar langzaam of zelfs niet dalen. De verwachting is dat ook in de komende maanden de daling van de energieprijzen ten opzichte van een jaar geleden zullen zorgen voor een verdere daling van de inflatie.

Kijken we naar de inflatieontwikkeling in andere landen van Europa dan zien we een wisselend beeld. De inflatie in Duitsland was in augustus nauwelijks lager dan een maand eerder (+ruim 6%) terwijl we in een aantal Zuid-Europese landen de inflatie weer iets toenam. Het effect van het opheffen van tijdelijke accijns- en BTW verlagingen speelt hier een rol in.

Einde van de renteverhogingen in zicht?

Inmiddels zien we dat de renteverhogingen van de Europese Centrale Bank hun invloed hebben op de Europese economie. De reeks renteverhogingen heeft er inmiddels voor gezorgd dat de Europese economie balanceert op het randje van een recessie. Toch werd er in het tweede kwartaal nog een kleine plus in het bbp van de twintig Eurolanden uitgeperst van +0,3%, terwijl er in het eerste kwartaal een nulgroei werd gerealiseerd. Overigens belandde Nederland wel in een zogenaamde ‘technische’ recessie, door na een lichte krimp in het eerste kwartaal van 2023 ook in het tweede kwartaal een krimp van het bbp te noteren (-0,3%). Positief bij deze matige cijfers is overigens wel dat de Europese werkgelegenheid onveranderd hoog blijft; het aantal werkenden steeg met 0,2% in het tweede kwartaal.

Hoewel de Europese Inflatie daalt, is deze nog duidelijk boven de doelstelling van 2%. Toch zijn analisten verdeeld over de kans dat de Europese Centrale Bank volgende week de rente nogmaals zal verhogen, met 0,25% naar een niveau van 4,00%. De bankpresidenten van voornamelijk Noord-Europese landen laten zich uit over een verdere verhoging van de rente om de inflatie terug te dringen, terwijl vooral vanuit de Zuid-Europese landen de bankpresidenten pleiten voor minimaal een rentepauze. Samenvattend lijkt het er overigens wel op dat het einde van de renteverhogingen in Europa in zicht is, maar dat dachten analisten ook al eerder dit jaar.

Ook in de VS wijzen uitspraken van FED voorzitter Jerome Powell erop dat hij en de andere leden van de FED er nog niet van overtuigd zijn dat de inflatie het pad naar beneden blijvend heeft ingezet.

Ondanks de enorme reeks aan renteverhogingen tot een range van 5,25%-5,50% blijft de Amerikaanse economie buitengewoon sterk presteren en is er van een forse afkoeling van de economie in de VS nog geen sprake. De Amerikaans consument blijft vooralsnog stevig uitgeven en de krapte op de arbeidsmarkt blijft hoog. Een voorspellende indicator geeft zelfs aan dat de VS in het derde kwartaal van 2023 afstevenen op de hoogste BBP groei in twintig jaar (herstel na corona lockdowns niet meegerekend).

Een belangrijke oorzaak van de goed draaiende Amerikaanse economie lijkt te zijn dat de reserves opgebouwd tijdens de coronaperiode nog steeds zorgen voor een extra stimulans van de economie. Het huidige inflatieniveau in de VS van 3,3% (kerninflatie 4,1%) laat zien dat deze nog best ver verwijderd is van het gewenste niveau van 2,0%. De kans op een renteverhoging op de volgende bijeenkomst van de FED op 19 en 20 september lijkt klein maar voor de volgende FED vergadering in november wordt die kans op zo’n 50% geschat.

Bedrijfscijfers en de invloed van Artificial Intelligence

Inmiddels hebbenvrijwel alle bedrijven hun resultaten over het tweede kwartaal bekend gemaakt. Gemiddeld daalden de winsten in het tweede kwartaal ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar, maar blijkt de daling minder groot te zijn dan analisten hadden verwacht. Kijken we naar de Amerikaanse S&P 500 dan was bij zo’n 80% van de bedrijven de winst per aandeel beter dan verwacht. De gemiddelde winst per aandeel overtrof de verwachtingen met een kleine 8%. Ook in Europa zien we dat de winst per aandeel de verwachtingen met een vergelijkbaar percentage overtroffen werden. Daarbij aangetekend dat de winst per aandeel respectievelijk 3,8% (VS) en 4,6% (Europa) lager ligt dan in Q2 over 2022.

Er is in het afgelopen jaar veel geschreven en gepubliceerd over artificial intelligence (kunstmatige intelligentie). De stijging van de Amerikaanse S&P 500 in 2023 kan voor een groot deel worden toegeschreven aan de Amerikaanse techreuzen die zich bezighouden met de ontwikkeling en toepassing van AI. Uit de bedrijfscijfers over het tweede kwartaal blijkt dat de invloed van AI op de bedrijfscijfers van deze bedrijven nog erg beperkt is, al is het Amerikaanse Nvidia daarop de uitzondering. Nvidia levert een groot gedeelte van de meest geavanceerde chips die nodig zijn voor de extreme rekenkracht van de computers die bij AI gebruikt worden. De techreus liet zowel bij de Q1 als bij de Q2 cijfers zien dat de verwachte winst per aandeel fors werd overtroffen, volop profiterend van de vraag naar de geavanceerde chips die Nvidia produceert.

De vraag is natuurlijk wanneer de invloed van de AI revolutie ook in bredere zin in de winstcijfers van de bedrijven zichtbaar wordt. Er wordt zelfs geschreven dat de impact van AI groter kan zijn dan de impact van internet of de komst van de IPhone. Zoals in het verleden, ten tijde van de tweede industriële revolutie (1870-1910) de menselijke spierkracht werd geautomatiseerd in de vorm van machines, kan AI mogelijk de automatisering van de menselijke denkkracht zijn. De komst van machines zorgde destijds voor een enorme groei van de productiviteit van arbeiders. AI kan in potentie voor nog veel grotere productiviteitswinsten zorgen, zowel in de productie- als dienstensector.

China: de verwachte groei blijft uit

De Chinese economie presteert sinds de coronacrisis duidelijk minder goed dan verwacht. De inhaalvraag die in Europa en in de VS zichtbaar was pakt in China minder hoog uit. Een deel van de verklaring zit in het feit dat de inhaalvraag na corona vooral uit diensten bestaat die vooral lokaal worden geleverd en dat China juist de productenfabriek van de wereld is. Daarnaast speelt ook deglobalisering van het productieproces een rol; veel landen kiezen er voor om de productie van essentiële producten dichter bij huis te organiseren na de gebleken kwetsbaarheid tijdens de coronaperiode.

Ook de malaise in de bouwsector speelt een rol bij de magere economische groei van China. De bouwsector in China maakt ongeveer 25% uit van de economie en dat zorgt voor een grote afhankelijkheid van deze sector. Nu het vertrouwen in de grote Chinese bouwbedrijven een enorme knauw heeft gekregen zijn bedrijven en consumenten voorzichtiger geworden om te investeren in nieuwbouwprojecten en het kopen van nieuwe huizen. De verwachting is dat de malaise in de Chinese bouwsector nog niet op korte termijn wordt opgelost en de Chinese overheid heeft al maatregelen aangekondigd om de economie te stimuleren. Omdat China de grootste importeur van grondstoffen ter wereld is, zorgt de zwakkere economie voor minder vraag naar grondstoffen en kan dat helpen om de inflatie in zowel Amerika als Europa terug te dringen.

Gevolgen voor de beleggingsportefeuilles

Samenvattend handhaven wij onze neutrale weging op aandelen. In april van dit jaar hebben we de weging van obligaties in onze portefeuilles verhoogd tot een licht onderwogen positie. Binnen obligaties geven we de voorkeur aan obligaties met een kortere looptijd. Alternatieve beleggingen hebben binnen de portefeuille een overweging en beursgenoteerd vastgoed kent een neutrale weging.