Marktontwikkelingen: Een pas op de plaats?

De maand juni is voor de verschillende aandelenmarkten een goede maand geworden, met bijvoorbeeld een plus van ruim 3% voor de brede wereldindex MSCI ACWI. Het totale rendement over de eerste helft van 2023 is daarmee op +11,5% uitgekomen voor de wereldwijde aandelenmarkt (in euro). Ook de obligatiemarkt laat over de eerste helft van 2023 een positief resultaat zien van zo’n 1,5%, maar dit resultaat is veel bescheidener dan het resultaat van de aandelenmarkt. Het verschil in rendement tussen beide categorieën is in de afgelopen maanden dan ook steeds groter geworden. Het lijkt er op dat de aandelenbeleggers de nabije toekomst best zonnig inzien, terwijl de obligatiebeleggers lijken voor te sorteren op een recessie. In dit artikel zullen we de bepalende factoren eens verder onder de loep nemen en kijken we ook naar de stand van de Nederlandse economie.

Inflatie en beleid centrale banken

De positieve aandelenmarkt over het eerste halfjaar zou verklaard kunnen worden door het feit dat de langverwachte recessie in de VS nog steeds geen werkelijkheid is. De economie heeft zich in het afgelopen half jaar vrij goed gehouden. De arbeidsmarkt in de VS is nog steeds sterk, er zijn nog afdoende buffers bij zowel consumenten als bedrijven en de overheid investeert nog steeds fors. De meest recente inflatie cijfers uit de VS laten zien dat de Amerikaanse consumentenprijzen in de afgelopen twaalf maanden met 3% zijn gestegen, hetgeen het laagste stijgingspercentage sinds maart 2021 is. Kijken we onderliggend naar dit cijfer dan zijn in de VS de prijzen van brandstof en energie hard gedaald, waarbij bijvoorbeeld de prijs van een vat olie van $120 in juni vorig jaar naar zo’n $77 nu is gegaan en benzine is zo’n 25% goedkoper dan een jaar geleden.

Tegenvaller in de inflatiecijfers van de VS is de kerninflatie van 4,8%, waarbij de zeer beweeglijke prijzen van voedsel en energie niet worden meegerekend. Dit percentage staat nog wel fors hoger dan wat de FED voor ogen heeft, maar ook dit cijfer zit in een dalende trend en is er sprake van het laagste cijfer sinds 2021. Ook in Europa zien we een vergelijkbaar beeld van een duidelijk dalende inflatie maar waarbij de kerninflatie toch hardnekkig blijkt te zijn en lijkt de ontwikkeling van de kerninflatie toch wat teleurstellend te zijn. In de volgende grafiek is deze ontwikkeling goed zichtbaar.

Beleggers lijken in de dalende inflatiecijfers het bewijs te zien dat de centrale banken de rente niet veel verder meer gaan verhogen. Er wordt bij de volgende beleidsvergadering van de FED eind juli een verhoging van 0,25% verwacht, terwijl 80% van de handelaren verwacht dat er daarna geen renteverhogingen van de FED zullen volgen. Ook van de ECB wordt verwacht dat zij bij de komende beleidsvergadering eind juli, de rente nogmaals met 0,25% zal verhogen om daarna een pauze in te lassen. Het lijkt er overigens ook op dat verlagingen van de beleidsrente zowel voor de FED als de ECB voorlopig nog niet aan de orde zullen zijn, zeker niet in 2023.

Is er al (te) veel goed nieuws ingeprijsd?

De centrale vraag is of we te maken gaan krijgen met een harde landing van de economie en de daarbij horende diepe recessie, of zal er een zachte landing van de economie optreden en blijft het bij een milde recessie? De inverse rentecurve op de obligatiemarkten (korte rente staat fors hoger dan de lange rente) is vaak een voorteken van een recessie, terwijl de aandelenmarkten te maken hebben met toch best stevige waarderingen, vooral in de VS.

Veel zal afhangen van de vraag in welke mate de fors hogere beleidsrente de economie zal afremmen. Het lastige is dat het effect van de renteverhogingen pas na één tot anderhalf jaar later in de reële economie zichtbaar is. Opvallend is dat de arbeidsmarkt, zowel in de VS als in Europa, nog steeds erg sterk is. Er zijn in de VS en in West Europa nog heel veel vacatures en deze zijn lastig in te vullen, hetgeen ook niet snel zal veranderen. Zo lang mensen aan het werk blijven, stijgt het totale besteedbaar inkomen en de dalende inflatie in combinatie met de stijgende lonen betekent zelfs dat er sprake is van een reële inkomensstijging.

Door de sterke arbeidsmarkt is er sprake van een hoge mate van baanzekerheid. Dat is goed nieuws voor de consumentenbestedingen. Ook is er in de afgelopen jaren veel gespaard en nog altijd is een groot deel daarvan nog niet uitgegeven. Vooral in de VS zijn de consumentenbestedingen de kurk waar de economie op drijft.

In de komende weken zullen ook de halfjaarcijfers van bedrijven de richting van de aandelenbeurzen gaan bepalen. In hoeverre zal de groeivertraging van de economie de bedrijfsresultaten gaan drukken? De conjunctuur in zowel de Eurozone als de VS verzwakt immers, terwijl ook de Chinese economie grote moeite heeft om het herstel weer op te pakken nu alle lockdowns daar zijn opgeheven. Hebben de banken in de VS nog last van de crisis eerder dit jaar?

Hoe staat de Nederlandse economie er voor?

In lijn met de stijgende Europese rentes is ook deNederlandse rente in de afgelopen weken opgelopen. De 10-jaars rente is begin deze week weer boven de 3% uitgekomen met een top van 3,04% op maandag. Ook in Nederland is sprake van een inverse rentestructuur; de tweejaarrente liet maandag een niveau van 3,35% zien. In de afgelopen dagen is de kapitaalmarktrente overigens wel wat gedaald tot onder de 3%, na meevallende inflatiecijfers die gisteren gepubliceerd zijn.

Ondanks de hogere rente laat de Nederlandse economie nog steeds vrij robuuste groeicijfers zien. Volgens de aangepaste groeicijfers van het CBS is er weliswaar sprake van een kleine krimp van 0,3% in het eerste kwartaal van 2023, maar is de verwachte groei voor 2023 toch rond de 1,0% positief. Ook blijkt uit recent verschenen cijfers dat het Nederlandse bbp in het 1 kwartaal van 2023 6,7% groter was dan in het 4 kwartaal van 2019 (het laatste kwartaal voor de corona pandemie). Hiermee is het herstel van de Nederlandse economie beduidend sterker dan dat van de grote Europese economieën.

De Nederlandse inflatie is weliswaar aan het afnemen maar blijft toch nog relatief hoog. Vooral de kerninflatie (inflatie exclusief voedingsmiddelen en energie) blijft hardnekkig, deze was in juni 7,6% en lag daarmee boven het Europese gemiddelde van 5,4%. De verwachting is dat de economie dit jaar en volgend jaar weliswaar afkoelt maar dat het bbp per saldo toch zal groeien, zo rond de 1,0% in 2023 en 2024. De koopkracht van de Nederlandse bevolking wordt wel aangetast door de stevige inflatie, maar de hogere lonen en de hoge werkgelegenheid zorgt er toch voor dat de consumptie op peil zal blijven.