Marktontwikkelingen: Negatief sentiment in oktober

Voor de derde maand op rij zijn de financiële markten geconfronteerd met dalende koersen. Het sentiment was behoorlijk negatief, dat vooral te wijten was aan verder stijgende rentes. Ook de scherpe toon van de Centrale Banken om de beleidsrentes langer hoog te houden speelde hierin een aanzienlijke rol. Vooral de rente op de Amerikaanse 10-jaars staatsobligatie steeg daaropvolgend in oktober verder door, tot 4,96% op 19 oktober. Een dergelijk rentepercentage op deze staatsobligatie is sinds halverwege 2007 niet meer voorgekomen. De wereldwijde aandelenindex zag haar koersen dalen met 2,85% en ook de Amerikaanse S&P 500 daalde met 2,20% in oktober.

Zachte of harde landing?

Door vele gebeurtenissen dit jaar, zoals aanhoudende inflatie, renteverhogingen en geopolitieke spanningen leken meerdere economieën wereldwijd in een recessie te belanden. In april dit jaar waarschuwde het Internationaal Monetair Fonds (IMF) nog voor een hoog risico op een harde landing. Dit houdt in een krimp van de economie met als gevolg een periode van recessie of stagflatie. De wereldeconomie bleef vervolgens verrassend goed stand houden. Het IMF publiceerde de ‘World Economic Outlook’ en daarin wordt geprognotiseerd dat de wereldeconomie in 2023 met zo’n 3% zal stijgen.

Wel zijn er behoorlijke regionale verschillen binnen dit groeipercentage van de wereldeconomie. De economie van Amerika groeide namelijk in het derde kwartaal van 2023 met 4,9%. Dit was beduidend hoger dan de verwachtingen van de markt. Deze groei was vooral gedreven door sterke consumentenbestedingen voor zowel diensten als goederen. Het is echter wel de vraag of dit houdbaar is, aangezien spaartegoeden van consumenten uit de coronaperiode flink zijn afgenomen, creditcardschulden behoorlijk oplopen (met rentepercentages van ± 20%) en terugbetalingen van studieleningen worden hervat door een deel van de Amerikanen.

De situatie voor de Eurozone ziet er beduidend anders uit. De verwachtingen in de markt zijn dat de economie in de Eurozone in 2023 uiteindelijk licht zal groeien met 0,5%. Het consumentenvertrouwen is laag en vooral de industrie presteert zwak. De hoge energiekosten zijn hier debet aan en een land als Duitsland, traditioneel gericht op industrie, ondervindt hiervan problemen. Dit, gecombineerd met gestegen financieringskosten en afnemende binnenlandse consumptie, zorgden voor een krimp van 0,1% in het derde kwartaal voor het grootste land binnen de Eurozone.

De groei van de Chinese economie in Q3 ligt dicht tegen het groeipercentage van Amerika. Dit is wel een stuk lager dan de groei die China heeft kunnen realiseren in de afgelopen jaren. Ook hier kan men vraagtekens zetten bij de houdbaarheid van deze groei. China kampt namelijk met aanhoudende problemen in de vastgoedsector (goed voor 25% van het BBP), laag consumentenvertrouwen, minder herstel na de coronaperiode en deflatie (-0,2% ten opzichte van oktober vorig jaar).

Deflatie in Nederland

Naast China is er ook in Nederland sprake van deflatie (-1%) in de maand oktober. Waar de prijs van energie voorheen dé aanjager was voor de grote stijging van inflatie, is dit momenteel juist andersom. Hierbij is wel een kanttekening te plaatsen, aangezien het CBS de methode om inflatie te berekenen in juni heeft aangepast. Voorheen was de aanname van het statistiekbureau dat ieder huishouden elke maand een nieuw energiecontract zou afsluiten, met bijbehorende kosten. In de nieuwe methode kijkt het CBS naar wat huishoudens gemiddeld genomen per maand betalen. De historische inflatiecijfers worden niet herzien en daardoor is de vergelijkingsbasis feitelijk onjuist.

De kerninflatie (zonder energiecomponent) is ook dalende, maar ligt met 4,3% nog steeds ruim boven het mandaat van 2% voor de Centrale Banken. In onderstaande afbeelding is de inflatieontwikkeling in Nederland te zien, met daarin uitsplitsing naar de verschillende componenten.

Ondanks deflatie in Nederland is het inflatiepercentage van de Eurozone nog wel ‘gewoon’ positief. Het laatst gepubliceerde inflatiecijfer voor de Eurozone bedroeg 4,3% en voor Amerika kwam de inflatie over september uit op 3,7%. In de grafiek hieronder is wel duidelijk de neergaande trend te zien van de inflatieontwikkelingen voor zowel Amerika als de Eurozone.

Centrale Banken

Deze inflatieontwikkelingen zullen de Centrale Banken positief stemmen. Ter bestrijding van de inflatie hebben de FED en de ECB de rentes in rap tempo verhoogd naar respectievelijk een bandbreedte van 5,25% tot 5,50% en 4%. Er gaat een bepaalde periode overheen dat het effect van de renteverhogingen uiteindelijk definitief merkbaar is in de economieën. Dit is ook de reden dat de FED haar beleidsrente al twee keer ongewijzigd heeft gelaten en de ECB tot nu toe één keer. Het was vooral de toon van de FED die impact had op de financiële markten. De consensus is dat de rentes hun piek hebben bereikt en dat er halverwege 2024 mogelijk de eerste verlagingen worden doorgevoerd. Deze ‘opluchting’ zorgde voor een positief effect voor de financiële markten.

Gerapporteerde cijfers Q3

Het merendeel van de bedrijven heeft haar cijfers over het derde kwartaal van 2023 gepubliceerd. Van de S&P 500 heeft 81% van de bedrijven cijfers gerapporteerd en van deze groep heeft 82% een hogere winst per aandeel kunnen realiseren. De gecombineerde winstgroei bedroeg 3,7%, terwijl de verwachting was dat de winsten vlak zouden blijven in Q3. Acht van de elf sectoren rapporteerden een winstgroei, de sectoren energie, gezondheidszorg publiceerden daarentegen een negatieve winstgroei.

Eindejaarsrally?

We naderen het einde van 2023 en ook het begrip ‘eindejaarsrally’ zult u ongetwijfeld weer vaker horen. Op basis van historische data is dit niet geheel onlogisch. Gemeten vanaf 1950 behaalt de S&P 500 in de maand november de beste resultaten en ook december is een goede maand. Uiteraard is dit geen garantie dat ook deze maanden van het jaar bovengemiddeld zijn qua rendement.

Vooruitblik

Of november en december daadwerkelijke goede maanden gaan worden, is lastig te voorspellen. Beleggen doet men idealiter voor de lange termijn en het is belangrijk om dit altijd in het achterhoofd te houden. Aandelen wereldwijd zijn momenteel gemiddeld gewaardeerd met een koers/winstverhouding van 16,1. Bovendien blijven de omzet-en winstcijfers over het algemeen redelijk op peil. De obligaties in uw portefeuille bieden een mooi rendement van 5,2% met een gemiddelde looptijd van 5 jaar. Deze looptijd is iets onder het marktgemiddelde, maar daardoor ook minder gevoelig voor renteontwikkelingen. Voor de categorieën alternatieve beleggingen en beursgenoteerd vastgoed blijven we de neutrale weging handhaven.