Marktontwikkelingen: Rust of onrust in de markt

Wanneer we terug kijken naar de maand maart, aan de hand van de prestaties van de MSCI wereldindex (all countries) en bijvoorbeeld de AEX, dan lijkt er weinig gebeurd te zijn op de aandelenbeurzen. De genoemde wereldindex liet ongeveer een nul resultaat (+0,2%) zien en de AEX liet een miniem negatief resultaat (-0,03%) zien.

Maar kijken we naar de nieuwsberichten in maart dan is er juist heel veel gebeurd, bijvoorbeeld het (bijna) faillissement van een aantal Amerikaanse banken en een Zwitserse bank en verdere renteverhogingen door de centrale banken in de VS en Europa. De kapitaalmarkten lieten per saldo juist een dalende (lange) rente zien. Kortom, weer genoeg onderwerpen om in deze nieuwsbrief aan bod te laten komen.

Onrust bij banken

In eerdere nieuwbrieven hebben we al geschreven over het verkrappende beleid van de Centrale Banken in de VS en Europa in de afgelopen kwartalen. Voor veel bedrijven betekent de hogere rente dat ze moelijker aan nieuwe financieringen kunnen komen. Voor banken betekent het echter ook dat er meer marge behaald kan worden door bijvoorbeeld duurder geld uit te lenen en de spaarrentes nog nauwelijks te verhogen. Het bericht van 10 maart dat de Sillicon Valley Bank (16 grootste bank van Amerika) op de rand van een faillissement stond sloeg dan ook in als een bom.

Het geld dat klanten van de Sillicon Valley Bank, voornamelijk start-ups in de technologiesector, hadden gestald bij de bank, werd gebruikt om (veilige) staatsobligaties van te kopen. Dit waren voornamelijk langlopende staatsobligaties, met de insteek om deze tot einde looptijd aan te houden. Door de snelle renteverhogingen van de FED in de afgelopen periode incasseerden deze staatsobligaties behoorlijke verliezen. In principe maakt dit nog niet zoveel uit, omdat het nog steeds ‘papieren’ verliezen zijn.

Tenzij klanten daadwerkelijk massaal hun geld willen opnemen. De bank was zodoende genoodzaakt om de staatsobligaties te verkopen om de klanten van de bank uit te kunnen betalen. De papieren verliezen werden hierdoor omgezet in gerealiseerde verliezen. Daaropvolgende negatieve berichten in de media zorgden voor een bank-run, waarbij klanten hun gestalde liquiditeiten overbrachten naar veiliger geachte banken. Door het elektronische internet bankieren kan dit tegenwoordig heel snel gerealiseerd worden en leidde dit tot een faillissement van SVB na slechts twee dagen. Signature bank was de volgende die het faillissement moest aanvragen en er was onzekerheid onder beleggers bij welke banken dit nog meer zou spelen.

Ingrijpen van de FED

Om de rust enigszins te laten terugkeren hebben de Centrale Banken stevig ingegrepen. De Amerikaanse Minister van Financiën Janet Yellen en FED voorzitter Jerome Powell gaven al snel aan dat alle gestalde deposito’s onder het garantiestelsel zouden vallen en kwamen zij met een faciliteiten voor overige banken die mogelijk in de problemen zouden komen. Het gevolg hiervan is dat het balanstotaal van de FED aanzienlijk is gestegen, wat ongeveer twee derde van het effect van de reeds ingezette monetaire verkrapping teniet heeft gedaan.

En Europa dan?

Waar de onzekerheid begon in Amerika, sloeg dit uiteindelijk ook over naar Europa. De 166 jaar oude Zwitserse bank Credit Suisse heeft al een aantal jaren te maken met (interne) schandalen en wordt er slecht beleid gevoerd door het management van de bank. De bank ondervond nog meer problemen toen er vragen werden gesteld over de jaarrekening, waardoor de publicatie vertraging opliep. De grootste aandeelhouder gaf vervolgens aan niet meer te willen investeren en dat bracht de continuïteit van de bank in gevaar. Uiteindelijk brokkelde het vertrouwen in de bank steeds verder af, keerden meer en meer klanten de bank de rug toe en kelderde de koers van het aandeel Credit Suisse op de beurs. De Zwitserse Centrale Bank zag vervolgens geen andere uitweg dan in te grijpen door garanties af te geven en heeft zij concurrent UBS gedwongen om Credit Suisse over te nemen.

Het rentebeleid van de Centrale Banken

Met deze gebeurtenissen in gedachten en de licht verbeterende inflatiecijfers (bijvoorbeeld het Nederlandse inflatiecijfer dat 4,4% bedroeg in maart) is het de vraag wat de Centrale Banken gaan doen in de komende periode. Normaliter duurt het minstens zes maanden voordat de renteverhogingen hun effect laten zien in de economie. We zien inmiddels zowel in de Amerikaanse als Europese economie dat het verkrappende beleid zijn uitwerking heeft, bijvoorbeeld door terughoudendheid van banken in het verstrekken van financieringen en een afkoeling van diverse economische groei indicatoren.

Toch hebben zowel de FED als de ECB in maart de beleidsrente verhoogd, respectievelijk met 0,25% en 0,50%. Daarmee lijken de Centrale Banken vastberaden om de economie verder af te laten koelen en de inflatie te blijven bestrijden. De toon van FED president Powell was wel milder dan bij eerdere toelichtingen en hij hintte er op dat er nog een bescheiden renteverhoging in mei volgt en dat er vervolgens een pauze in het rentebeleid wordt ingelast. De markt denkt echter dat de economische vertraging dermate groot zal zijn dat de FED al in de loop van 2023 over zal gaan tot renteverlagingen, zie onderstaande grafiek.

Impact op uw portefeuille

Zoals eerder in dit artikel is benoemd kijken veel beleggers naar het beleid van de Centrale Banken. Wij zien momenteel dat de vergoedingen op kortlopende obligaties hoger liggen dan langlopende obligaties. Dit is de reden dat wij bijvoorbeeld in het obligatiegedeelte van de portefeuilles wijzigingen hebben aangebracht. Deze en overige wijzigingen worden beschreven in het artikel van collega Gerbert Klop.