Marktontwikkelingen: Vooral de centrale banken bepalen de richting

De maand april en de eerste week van mei stonden vooral in het teken van de bedrijfsresultaten over het eerste kwartaal en de bijeenkomsten van zowel de FED als de ECB. Daarnaast was ook het schuldenplafond van de VS en de bankencrisis in de VS veelvuldig in het financiële nieuws. In deze bijdrage zullen we verder inzomen op deze onderwerpen.

De aandelenbeurzen bleven in april dicht bij huis, de AEX bijvoorbeeld liet een beperkte stijging zien van 0,31% op maandbasis en de wereldwijde aandelenindex MSCI ACWI daalde met 0,17% op maandbasis. Ook de rentetarieven lieten slechts kleine veranderingen zien, zoals een licht stijgende 10-jaars rente in Nederland (+0,06%) en een licht dalende 10-jaars rente (-0,06%) in de VS.

Bedrijfsresultaten

Veel bedrijven hebben in de afgelopen weken hun bedrijfscijfers over het eerste kwartaal gepubliceerd. Deze cijfers zijn een belangrijke bepaler van de koersontwikkeling van het betreffende aandeel. De gepubliceerde cijfers van de belangrijkste Amerikaanse- en Europese bedrijven vielen over het algemeen mee en overtroffen in veel gevallen de verwachtingen. Daarbij moeten we wel aantekenen dat de verwachtingen in de afgelopen periode zijn verlaagd door analisten. Iets minder dan 80% van de Amerikaanse bedrijven uit de S&P 500 publiceerde beter dan verwachte cijfers, terwijl dit voor ruim 70% van de grootste Europese bedrijven ook geldt. Als reactie op de beter dan verwachte bedrijfscijfers zien we nu dat analisten meer positieve dan negatieve winstbijstellingen publiceren, hetgeen een trendbreuk is met de afgelopen maanden.

Zoomen we verder in op de resultaten van de individuele bedrijven dan vielen allereerst de kwartaalcijfers van de bepalende grote Amerikaanse techbedrijven positief op, zowel Alphabet (Google), Amazon, Meta en Microsoft kwamen met beter dan verwachte cijfers. Daarbij valt op dat er nog steeds groei van de omzet is te zien, de marges minimaal op peil blijven of er zijn zelfs goede verbeteringen van de marges te zien. Een daling of slechts beperkte stijging van de advertentie inkomsten bij bijvoorbeeld Alphabet en Meta, werden meer dan goed gemaakt door een daling van de kosten.

Vooruitlopend op de verminderde economische vooruitzichten in de VS en de waarschijnlijke recessie werden eerder kostenbesparingen doorgevoerd, onder andere op personeelsgebied. Vooral de cloudactiviteiten blijken belangrijke groeimotoren voor bedrijven als Microsoft, Amazon en Google/Alphabet en ook dit kwartaal kwam een belangrijk en groeiend deel van de omzet uit deze activiteiten.

Ook door toonaangevende bedrijven in Europa werden over het algemeen meevallende cijfers gepubliceerd. Uit de resultaten blijkt dat de consument zowel in Europa als de VS wat minder gaat besteden, maar de lichte daling van de totale bestedingen past nog niet bij het beeld van een mogelijke recessie. Ook speelt er bijvoorbeeld mee dat het besteedbaar inkomen van de Amerikanen toeneemt door de combinatie van dalende inflatie en aanhoudende loongroei. Dit effect zien we vooral in de lagere inkomensgroepen, zodat de bestedingen voor deze groep consumenten op peil kan blijven.

Beleid centrale banken

Vorige week woensdag en donderdag domineerde berichtgeving over de renteverhogingen van de toonaangevende centrale banken het financiële nieuws. Zowel de Amerikaanse FED als de Europese ECB verhoogden het tarief van de beleidsrente met 0,25%, naar respectievelijk een range van 5,00%-5,25% en 3,25%. Deze verhogingen waren conform verwachtingen van de financiële markten dus veel veranderde er niet op de aandelen en obligatiemarkten.

De verwachting van de markt is dat de FED nu zal stoppen met renteverhogingen en een pauze zal inlassen. FED voorzitter Jerome Powell heeft in de persconferentie na het rentebesluit deze rentepauze overigens niet bevestigd, maar er is binnen de FED al wel over gesproken gaf hij aan. Door de crisis bij een aantal Amerikaanse regionale banken is de kredietverlening aan bedrijven en consumenten al voldoende gekrompen zodat een verdere renteverhoging niet nodig zal zijn en is het waarschijnlijk zelfs zeer onverstandig. Eerder gaf Powell al aan dat de inperking van de kredietverlening door de regionale banken al vergelijkbaar is met een renteverhoging van ongeveer 0,4% door de centrale bank.

Het lastige van het afremmen van de economie door renteverhogingen en het daarmee bestrijden van inflatie is het vertragend effect in de uitwerking op de economie. In iets meer dan een jaar is de beleidsrente in de VS met 5,0% verhoogd en de effecten van deze verhogingen komen nu steeds meer naar voren; de regionale bankencrisis in de VS is daar een voorbeeld van.

De financiële markten geloven echter niet in een pauze van de FED en de consensus is dat de FED al vanaf de zomer over zal moeten gaan naar renteverlagingen van in totaal 0,75%-0,90% in de tweede helft van 2023. Het doorsluimeren van de regionale bankencrisis, ontwikkeling van inflatiecijfers en de stand van de arbeidsmarkt zullen daarbij bepalende factoren zijn.

Uit de woorden van de ECB President Lagarde valt op te maken dat de Europese Centrale Bank nog niet van plan is om te gaan stoppen met toekomstige renteverhogingen. De beleidsrente in Europa is in minder dan een jaar tijd met 3,75% verhoogd maar het hogere renteniveau heeft er volgens de ECB nog onvoldoende toe geleid dat de inflatie duidelijk richting doelstelling van 2% beweegt. De renteverhoging was conform de eerder afgegeven verwachting en de ECB denkt nog een tweetal verhogingen van de beleidsrente nodig te hebben om het inflatiespook terug in de kast te krijgen.

Toch zijn de financiële markten er ook bij de ECB niet van overtuigd dat er daadwerkelijk nog twee renteverhogingen zullen komen, er wordt rekening gehouden met maximaal één verhoging. Er zijn al diverse tekenen in de Europese economie dat de renteverhogingen hun werk doen, bijvoorbeeld omdat commerciële banken veel minder leningen uitzetten bij bedrijven en consumenten dan enige maanden geleden.

Schuldenplafond VS

In de komende weken zal het zogenaamde ‘schuldenplafond’ in de VS zijn invloed gaan hebben op de koersontwikkeling van zowel aandelen als obligaties. Het schuldenplafond is het totale bedrag dat de Amerikaanse overheid maximaal mag lenen om aan haar wettelijke verplichtingen te voldoen. Het schuldenplafond staat op $31.400 miljard (!) en naar verwachting zal de totale Staatsschuld van de VS dit bedrag begin juni bereiken.

Wanneer er voor die tijd geen overeenstemming wordt bereikt tussen Democraten en Republikeinen over een verhoging van dit plafond dan kunnen bijvoorbeeld salarissen van ambtenaren in de VS niet meer betaald worden. Gezien de voortdurende polarisatie in de Amerikaans politiek behoort het tot de mogelijkheden dat de uitgaven van de Amerikaanse overheid stil komen te liggen, hoewel de historie leert dat het altijd weer tot een oplossing komt. Sinds 1960 is immers al 78 keer het schuldenplafond verhoogd dus dat zal ook deze keer wel gebeuren.

Tot er overeenstemming bereikt wordt kan het dus zijn dat de overheid ‘dicht’ gaat en dat ambtenaren zonder salaris naar huis worden gestuurd. Onder Obama was er bijvoorbeeld ook al sprake van een dreigende overschrijding van het overheidstekort en ging de Amerikaans overheid voor 13 dagen op slot. Voor de financiële markten kan het betekenen dat rentebetalingen en aflossingen dan vertraging oplopen en is (in theorie) het moment van een default van de Amerikaanse overheid nabij. Kijken we naar het verleden dan zorgden de onderhandelingen over het schuldenplafond vaak wel voor tijdelijke koersdruk, waarbij de uiteindelijke impact op de economie beperkt bleef.

Alleen wanneer er niet (tijdig) tot overeenstemming wordt gekomen om het schuldenplafond te verhogen en er een wanbetaling op de Amerikaanse overheidsschuld volgt, dan zou dit de financiële markten ernstig kunnen verstoren. Maar het meest waarschijnlijke scenario is dat er een oplossing komt; mogelijk eerst een tijdelijke oplossing voor een aantal maanden om tijd te kopen. Daarna zal er overeenstemming moeten komen voor een schuldenplafond dat tot de presidentsverkiezingen in 2024 niet bereikt zal worden.

Impact op uw portefeuille

In dit artikel worden een drietal factoren genoemd die een (forse) invloed kunnen hebben op het verloop van aandelen- en obligatiekoersen. Bedrijfsresultaten en het beleid van de Centrale banken zijn factoren die permanent een rol spelen, het genoemde ‘schuldenplafond’ heeft een meer tijdelijke impact.

Samenvattend handhaven wij onze neutrale weging op aandelen en hebben we nog een lichte onderweging in obligaties. Binnen obligaties geven we de voorkeur aan obligaties met een kortere looptijd. Alternatieve beleggingen hebben binnen de portefeuille een overweging en beursgenoteerd vastgoed kent een neutrale weging.